صنايع روستايي
صنايع روستايي، تعاريف و ويژگيها
مناطق روستايي كشور در دهه‌هاي گذشته از نظر بنيانهاي اقتصادي از آسيب‌پذيري زيادي برخوردار بوده‌اند. اينگونه تصور مي‌شد كه با رشد صنعتي در شهرهاي بزرگ به طور خودكار، مناطق روستايي توسعه مي‌يابند. اما افزايش بيكاري، تشديد فقروايجاد شكاف درآمدي بين مناطق شهري و روستايي بيانگر اين واقعيت است كه، بدون تدبير وتنها از طريق مكانيزم بازارنمي‌توان به گسترش‌و نشت توسعه به سوي مناطق روستايي اميد بست. يكي از راههاي كاهش شكاف و افزايش زمينه‌هاي بيكاري و درآمد در مناطق روستايي گسترش فعاليتهايي است كه كمتر به محيط و شرايط محيطي وابسته است. كشاورزي در مناطق روستايي كشور به صورت سنتي است و تا حدود زيادي به شرايط محيطي و آب و هوايي بستگي دارد.
يعني در هر دوره‌اي كه شرايط اقليمي متناسب‌تر بوده وضعيت توليد نيز بهتر و در نتيجه درآمد روستايي نيزافزايش مي يافته است. برعكس در دوره‌هاي خشكسالي وكم آبي، ميزان محصول و درآمد روستايي به شدت كاهش مي‌يافته است. در چنين شرايطي، جستجوي فعاليتهايي كه وابستگي كمتري به شرايط اقليمي داشته باشد، از مهمترين اقدام در جهت تقويت اقتصاد روستايي كشور تلقي مي‌شود. يكي از مهمترين فعاليتها در اين زمينه، صنايع روستايي است.
صنايع روستايي، صنايعي هستند كه درمناطق روستايي مستقرشده وعمدتاً ازنيروي كار روستايي استفاده مي‌كنند. پيوندهاي بازاري اين صنايع از لحاظ جغرافيايي محدود است. در واقع اين صنايع از مواد خام يا توليدات محلي (کشاورزي، جنگلي يا معدني) استفاده كرده و معمولاً توليدات آنها به بازارهاي محلي عرضه مي‌شود.[1]
از صنايع روستايي تعاريف زيادي شده است. كميسيون اقتصادي سازمان ملل براي آسيا و خاور دور صنايع روستايي را به صورت زير تعريف مي‌كند:
"صنعت روستايي صنعتي است كه توليد فراورده‌هاي آن نياز به مهارت داشته و حرفه‌اي است كه تماماً به كمك اعضاي خانواده صورت گرفته تمام ويا قسمتي از وقت آنها صرف اين كار مي‌گردد." [2]
سازمان صنايع دستي ايران در تعريف خود از صنايع روستايي آورده است:
"معمولاً به فعاليتهاي غير زراعي كه در سطح مناطق روستايي انجام مي‌گيرد، صنايع روستايي گفته مي شود. صنايع روستايي خود به دو دسته صنايع روستايي مصرفي و صنايع دستي تقسيم مي‌شود."[3]
كميته صنايع روستايي جهاد سازندگي ويژگيهاي صنايع روستايي را شامل موارد زير مي‌داند:
"ـ حتي‌المقدور تأمين كننده نيازهاي كشاورزي و دامپروري و مكمل و پشتيبان آن بوده و با توجه به شرايط جغرافيايي هر منطقه متناسب و مغاير رشد توليد كشاورزي ودامي نباشد.
ـ حتي‌المقدور متناسب با احتياجات روستائيان بوده و زمينه‌ساز خود كفايي اقتصادي و صنعتي كشور باشد.
ـ از نظر تكنولوژي در سطحي باشد كه در روستا‌‌ها قابل ايجاد و بهره‌برداري بوده و به بالا رفتن دانش فني روستائيان كمك كند.
ـ حتي‌المقدور سرويس نگهداري و تعمير آن در محل امكان‌پذير باشد.
ـ‌تأمين مواد و ابزار آلات آن حتي الامكان در محل و يا در منطقه ويا در داخل كشور ميسر باشد."[4]
[1] 1- رحيمي، عباس، 1383، تبيين ويژگيهاي صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي و صنايع روستايي، تهران: نشر جامعه‌نگر، دفتر امور صنايع تبديلي و تبديلي بخش كشاورزي، ص 11.
1- وزارت جهاد سازندگي ، مقدمه‌اي بر توسعه صنايع روستايي با نگاهي بر صنايع روستايي ايران، معاونت طرح و برنامه ، 1369 ، ص 38 .
2- رحيمي، عباس، تبيين ويژگيهاي صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي و صنايع روستايي، پيشين، ص15 .
